Quýt Bắc Kạn – Loại trái cây đặc sản của vùng Bắc Kạn không chỉ đẹp về hình dáng mà còn đong đầy hương vị và ý nghĩa văn hóa. Với màu sắc tươi tắn và hương thơm đặc trưng, quýt Bắc Kạn đã từ lâu trở thành biểu tượng của sự độc đáo và truyền thống nông nghiệp độc đáo của khu vực này. Hãy cùng khám phá sự hấp dẫn của loại quả này và tầm quan trọng của nó trong văn hóa và nền kinh tế địa phương.
Nguồn Gốc Và Lịch Sử Của Quýt Bắc Kạn
Câu chuyện về việc trồng quýt ở Bắc Kạn
Theo truyền thống, cây quýt xuất hiện sớm nhất tại khu vực Khe Khuổi Piểu vào cuối thế kỷ 18. Loại quýt có tên Quang Thuận (được đặt theo tên một xã thuộc huyện Bạch Thông) chỉ phát triển trên những vùng núi cao hoặc tự nảy mọc trong rừng già, và chỉ được trồng rải rác tại một số hộ gia đình.
Vào đầu những năm 1980, người dân đã bắt đầu phát triển cây quýt thành các vùng canh tác chuyên nghiệp. Không chỉ ở những khu vực sâu trong rừng, cây quýt còn mở rộng ra các xã lân cận và theo đường tỉnh lộ 256 từ Bắc Kạn đi huyện Chợ Đồn, tạo nên những khu vườn xanh tươi, đem lại nguồn thu nhập ổn định và sự no ấm cho người dân. Tại huyện Ba Bể, những hộ gia đình trồng cây quýt từ lâu không thể xác định chính xác loại cây này đã có mặt trong vùng từ khi nào, chỉ biết rằng hiện nay vẫn còn những cây quýt có độ tuổi khoảng 70 – 80 năm, vẫn cho ra quả và đạt năng suất ổn định.
Phát triển và thay đổi của quýt Bắc Kạn qua các thời kỳ lịch sử
Trong những năm gần đây, sản phẩm quýt Bắc Kạn đã trở thành một nguồn thu nhập quan trọng giúp người dân tại Bắc Kạn giảm nghèo và làm giàu bền vững. Sản phẩm này đã thu hút sự quan tâm của người dân trong tỉnh cũng như các vùng lân cận.
Hiện tại, tỉnh Bắc Kạn có khoảng 2.600ha cây quýt, trong đó có 2.000ha đã cho thu hoạch với sản lượng hàng năm đạt khoảng 16.000 tấn. Danh tiếng và chất lượng của sản phẩm quýt Bắc Kạn gắn liền với khu vực các xã như Quang Thuận, Đôn Phong, Dương Phong (huyện Bạch Thông); Rã Bản, Đông Viên, Phương Viên (huyện Chợ Đồn); Thượng Giáo, Địa Linh, Mỹ Phương, Chu Hương, Cao Trĩ, Yến Dương (huyện Ba Bể). Trong đó, Bạch Thông được coi là vùng trồng quýt chính của tỉnh với diện tích khoảng 1.400ha, trong đó có 900ha đã cho thu hoạch hàng năm, với tổng giá trị lên tới 40 tỷ đồng.
Ngoài việc mở rộng diện tích canh tác, tỉnh Bắc Kạn đặc biệt quan tâm đến chất lượng sản phẩm. Nhiều dự án đã triển khai để nâng cao chất lượng và năng suất của cây quýt, như ứng dụng các kỹ thuật tiến bộ trong canh tác tại xã Quang Thuận (huyện Bạch Thông) và thử nghiệm trồng xen ổi trong vườn cây quýt để hạn chế bệnh vàng lá greening tại huyện Bạch Thông.
Năm 2012, quýt Bắc Kạn đã được Cục Sở hữu trí tuệ – Bộ Khoa học và Công nghệ cấp chỉ dẫn địa lý tại các xã quýt tại tỉnh Bắc Kạn. Sau khi có chỉ dẫn địa lý, tỉnh Bắc Kạn tiếp tục quyết tâm xây dựng thương hiệu cho sản phẩm quýt này.
Nhờ sự hỗ trợ của cơ quan chức năng và các dự án khoa học như Dự án Quản lý và phát triển chỉ dẫn địa lý “Bắc Kạn” dùng cho sản phẩm quýt do Viện Nghiên cứu Rau quả – Viện Khoa học nông nghiệp Việt Nam chủ trì thực hiện, người trồng quýt Bắc Kạn đã tiếp cận với các phương pháp sản xuất nông nghiệp sạch, từ đó nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm.
Đặc điểm của quýt Bắc Kạn
Quýt Bắc Kạn có thể được nhận diện dựa trên một loạt các đặc điểm độc đáo về cảm quan và chất lượng của quả. Quả quýt Bắc Kạn thường có hình dáng tròn và phẳng, với đường kính khoảng từ 7 đến 9cm và chiều cao khoảng từ 4 đến 5 cm. Vỏ của quả mềm mịn, màu vàng tươi sáng khi chín, dễ dàng bóc ra, và các múi quýt đều đầy nước. Tép quả thường có màu vàng rơm, không bị nát, và có hương vị độc đáo, vừa chua vừa ngọt, không có cảm giác đắng, mang theo một mùi thơm đặc trưng.
Về thành phần dinh dưỡng, quýt Bắc Kạn có chứa khoảng 9% đường, 73% nước, và phần còn lại là axit và vitamin C, làm cho nó trở thành một nguồn dồi dào của các dưỡng chất cần thiết cho sức khỏe.
Quýt Bắc Kạn làm quà hợp lý
Quýt Bắc Kạn đã từ lâu trở thành một đặc sản nổi tiếng. Khi ai đó rời xa quê hương, đặc biệt vào mùa rét, họ sẽ không thể quên mùi thơm và vị đặc trưng của quýt này, vị chua chua, ngọt ngọt, đậm đà. Có người thường nói rằng quýt Bắc Kạn “không ăn vụng được” vì mùi thơm của nó lan tỏa xa và kéo dài. Mỗi năm, từ tháng 10 âm lịch đến Tết Nguyên đán là thời điểm mà các vườn quýt ở Bắc Kạn trở nên sôi động, thu hút sự quan tâm của các thương lái từ các tỉnh lân cận như Thái Nguyên, Lạng Sơn, Cao Bằng và Hà Nội.
Đây là thời kỳ mà quýt đạt đến đỉnh điểm về hình dáng và chất lượng, với màu sắc đẹp, vàng óng, và vị ngọt mật. Trước đây, người nông dân thường bán quýt của họ tại các thị trường trong tỉnh. Tuy nhiên, sau khi quýt Bắc Kạn được công nhận về chỉ dẫn địa lý, nó đã trở thành một điểm đến hấp dẫn cho các người hâm mộ. Ngày nay, việc mua sắm quýt Bắc Kạn đã trở nên thuận tiện hơn bao giờ hết. Vào đầu mùa quýt, thương nhân từ Cao Bằng, Thái Nguyên, Lạng Sơn, Hà Nội, Hải Phòng và nhiều nơi khác đến để mua quýt. Khoảng 80% quýt được mua bởi các thương nhân thương lượng trực tiếp với những người làm vườn, và phần còn lại được bà con dân đưa ra thị trường bán lẻ.
Tầm Quan Trọng Của Quýt Bắc Kạn
Đóng Góp cho Nền Kinh Tế và Văn Hóa Địa Phương
Quýt Bắc Kạn không chỉ là một loại cây trồng, mà còn là một phần quan trọng của nền kinh tế và văn hóa địa phương. Việc trồng, thu hoạch, và tiêu thụ quýt tạo ra nguồn thu nhập cho nhiều gia đình nông dân tại Bắc Kạn. Sản phẩm quýt này cung cấp cơ hội làm ăn và việc làm cho cộng đồng, giúp giảm nghèo và tạo thêm sự ổn định trong cuộc sống của họ.
Ngoài ra, quýt Bắc Kạn còn góp phần làm phong phú văn hóa địa phương. Nó thường xuất hiện trong các lễ hội truyền thống, gắn liền với các nghi lễ và tập quán, làm tăng giá trị văn hóa và sự đa dạng của khu vực này.
Bảo Tồn và Phát Triển Cây Quýt Truyền Thống
Quýt Bắc Kạn không chỉ là một cây trồng thương mại mà còn là một phần quan trọng của di sản nông nghiệp. Việc bảo tồn và phát triển cây quýt truyền thống là cách để kết nối thế hệ hiện tại và tương lai với quá khứ của khu vực này. Điều này giúp duy trì sự đa dạng sinh học và bảo vệ các loài cây quýt đặc biệt chỉ có ở Bắc Kạn.
Khuyến Nghị trong Việc Sử Dụng Sản Phẩm Địa Phương
Quýt Bắc Kạn là một sản phẩm địa phương thơm ngon và giàu dinh dưỡng. Sử dụng sản phẩm địa phương không chỉ giúp duy trì nền nông nghiệp địa phương mà còn giúp giảm thiểu tác động của vận chuyển và tiêu thụ sản phẩm từ xa. Khuyến nghị sử dụng quýt Bắc Kạn là một cách để ủng hộ cộng đồng địa phương, bảo vệ môi trường, và thưởng thức hương vị độc đáo của nó.
Quýt Bắc Kạn không chỉ là một sản phẩm nông nghiệp, mà còn là biểu tượng của sự đoàn kết và phát triển bền vững tại khu vực này. Với hương vị đặc trưng và giá trị kinh tế, quýt Bắc Kạn đã góp phần quan trọng vào cuộc sống của người dân và văn hóa địa phương, đồng thời thúc đẩy việc bảo tồn và phát triển cây quýt truyền thống.
